طبع نوشابه سرد است یا گرم؟
شاید شما هم شنیده باشید که بهتر است برخی از نوشیدنی‌ها را در فصل سرما و برخی دیگر را در فصول گرم سال بنوشید. گرم و سرد در این موضوع محدود به دمای نوشیدنی نیست و مفهومی به نام «طبع» در میان است. در طب سنتی فرهنگ ایرانیان طبع غذاها و نوشیدنی‌ها با هم تفاوت دارند و طبیبان سنتی توصیه می‌کردند برخی از غذاها را با هم میل نکنید. حتما ماجرای خربزه و عسل به گوشتان رسیده باشد.
سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که طبع نوشیدنی‌ها و غذاها بر چه اساسی تعریف می‌شود؟ در قدیم غذاها و نوشیدنی‌ها محدود بوده و امروزه انواعی از غذاهای پروسس‌شده و کارخانه‌ای و همچنین نوشیدنی‌های متنوع گازدار در ویترین هایپرمارکت‌ها به وفور موجود است. مواد غذایی پروسس‌شده و نوشیدنی‌های گازدار چه طبعی دارند و چه معیاری برای تعیین طبع غذاهای مدرن تعریف می‌شود؟ یا مثلا از میان نوشیدنی‌های گازدار، طبع نوشابه سرد است یا گرم؟ در این مطلب قصد داریم به این سوال بپردازیم که طبع نوشابه گرمی یا سردی است و اصلا نوشیدنی‌ها را چگونه بر اساس طبعشان طبقه‌بندی می‌کنند.
طبع غذاها در طب سنتی
برای پاسخ به سوال طبع نوشابه بهتر است اول درباره طبع غذاها در طب سنتی اطلاعات کسب کنیم. مطابق با طب سنتی ایران هر فرد باید طبیعت مزاج خود را بشناسد تا با ایجاد تعادل در مصرف غذاهای طبع سرد و گرم به سلامتی جسم خود کمک کند. طبق طب سنتی، هماهنگ نبودن میان مزاج افراد و غذاهای مصرفی، اختلال در عملکرد اندام‌های بدن و در نتیجه بیماری را در پی دارد. اگرچه این‌روزها با پیشرفت علم پزشکی به عقاید طب سنتی کمتر توجه می‌شود، با این حال قصد داریم به سوالاتی در این‌باره پاسخ بدهیم: طبع غذاها چگونه است؟ چه ملاکی برای تعیین طبع غذاها موجود است؟ و در نهایت بیابیم که طبع نوشابه سرد است یا گرم؟ در ادامه به شما پیشنهاد می‌کنیم که به مقاله نوشابه از کجا شروع شد، مراجعه کنید و درباره تاریخچه نوشابه بیشتر بدانید.
طب سنتی در جهان را پزشکان و فیلسوفان یونان و روم باستان پایه‌گذاری کردند و با تقسیم‌بندی طبیعت آدمی به اخلاط اربعه (صفرا، خون، بلغم و سودا)، به درمان بیماری‌ها می‌پرداختند. در ایران نیز طب سنتی در کتاب‌های دانشمندان مطرحی همچون ابن سینا و زکریای رازی رواج پیدا کرد و برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها از آن استفاده می‌شد.
اخلاط اربعه را از عناصر متناظر آن در طبیعت الهام گرفته‌اند و هر یک از مزاج‌های چهارگانه انسان عنصر متناظری در طبیعت دارد. اخلاط اربعه و عنصر متناظر آن در طبیعت به شرح زیر است:
- صفرا، عنصر متناظر آن در طبیعت: آتش
- خون یا دَم، عنصر متناظر آن: باد یا هوا
- بلغم، عنصر متناظر آن: آب
- سودا، عنصر متناظر آن در طبیعت: خاک
علاوه بر این، طبیعت انسان را از نظر گرمی و سردی نیز طبقه بندی می‌کنند و اخلاط اربعه نیز دارای طبع سرد یا گرم معرفی می‌شوند. بنابراین اخلاط اربعه را می‌توانیم به صورت زیر معرفی کنیم:
- صفرا: گرم و خشک
- خون یا دم: گرم و تر
- بلغم: سرد و تر
- سودا: سرد و خشک
برای درک بهتر طبع غذاها در ادامه مثال‌هایی برای هر یک از اخلاط چهارگانه بیان می‌کنیم: گوشت گاو و بادمجان طبع گرم و خشک (صفرایی) دارند، ضمن اینکه گوشت گوساله، گوسفند و خربزه طبع گرم و تر (دمی) دارند. درحالیکه اسفناج و انار شیرین طبعی سرد و تر (بلغمی) داشته و سرکه و انار ترش طبعی سرد و خشک (سودایی) دارند.
شاید در زندگی روزمره شنیده باشید که گردو، نارگیل، خرما و کنجد طبعی گرم دارند و هندوانه، برنج، گوشت گاو و ماهی طبع سرد دارند. البته که برخی از مواد غذایی نیز طبعی میان سرد و گرم دارند و به عنوان غذاهایی معتدل شناخته می‌شوند. مثلا نان گندم و گوشت بره غذاهایی معتدل از نظر طبع انسان به‌شمار می‌روند.
طبع نوشیدنی‌ها در طب سنتی
در ادامه برای یافتن پاسخ سوال طبع نوشابه سرد است یا گرم، طبع نوشیدنی‌های مختلف را در طب سنتی بررسی می‌کنیم. نوشیدنی‌ها نیز در طب سنتی می‌توانند طبعی گرم، سرد یا معتدل داشته باشند. به عنوان مثال قصد داریم چند نوشیدنی با طبع سرد و گرم را معرفی کنیم تا درصورت نیاز بتوانید به آسانی آن‌ها را تهیه و نوش جان کنید.
نوشیدنی‌های با طبع سرد
خوب است بدانید طبع نوشیدنی‌های سرد در طب سنتی به بلغم (سرد و تر) نیز معروفند. اولین نوشیدنی با طبع سرد که در فرهنگ ایرانیان به عنوان یک نوشیدنی خوشمزه معروف می‌شود دوغ است. دوغ در منطقه خاورمیانه به‌خصوص در ایران و ترکیه زبانزد است؛ البته در دیگر نقاط دنیا کمتر شناخته شده است، ولی این موضوع چیزی از محبوبیت دوغ بین ایرانیان کم نمی‌کند.
حتما در تابستان شما نیز نوشیدنی‌های خانگی خوشمزه‌ای نوشید‌ه‌اید. مثلا شربت‌های خاکشیر و سکنجبین، به‌لیمو و آلبالو از جمله نوشیدنی‌های با طبع سردی هستند که با نوشیدن در روزهای گرم تابستان احساس نشاط می‌کنید. علاوه‌براین، موهیتو که نوشیدنی کوبایی است در میان نوشیدنی‌های با طبع سرد گزینه‌ی مناسبی به‌شمار می‌رود. ترکیب آب گازدار، آب لیمو ترش تازه، شکر و برگ‌‌های تازه نعنا در موهیتو می‌تواند عطش روزهای تابستان را کم کند.
انواع میلک‌شیک که بر پایه بستنی و شیر باشند هم به طبع‌های سردشان معروفند و گزینه‌های مناسبی برای روزهای گرم به شمار می‌روند. ضمن اینکه اسموتی‌ها باتوجه به میوه‌هایی که از آن درست شده باشند می‌توانند طبعی سرد، معتدل یا گرم داشته باشند. مثلا اسموتی هندوانه با طبعی سرد گزینه مناسبی برای تابستان است.
نوشیدنی‌های با طبع گرم
در ادامه برای بررسی سوال طبع نوشابه سرد است یا گرم، باید نوشیدنی‌های با طبع گرم را نیز بشناسیم تا بهتر بتوانیم میان نوشیدنی‌ها تفاوت قائل شویم. در میان نوشیدنی‌ها، باتوجه به مواد تشکیل‌دهنده‌شان می‌توان نوشیدنی‌های با طبع گرم نیز پیدا کرد. اگر خیلی به دسته‌بندی نوشیدنی‌های با طبع‌های گرم و سرد معتقد نباشید، حتما درباره مفید بودن نوشیدنی‌های با طبع گرم برای پیشگیری و درمان بیماری کرونا شنیده باشید. در دوره اپیدمی کرونا نوشیدن برخی از نوشیدنی‌ها توصیه می‌شد و این نوشیدنی‌ها در زمره نوشیدنی‌هایی با طبع گرم دسته‌بندی می‌شوند.
مثلا دمنوش مریم‌گلی که از خانواده نعناع‌ها به شمار می‌رود، یکی از نوشیدنی‌های با طبع گرمی است که در دوره کرونا مصرف می‌شد. ویروس‌های تنفسی مانند کرونا به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌رسانند و دمنوش مریم گلی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از ضعف جسم بسیار مفید است.
دمنوش عسل و آویشن یکی‌دیگر از دمنوش‌های با طبع گرم است که در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مفیدی دارد. یکی دیگر از نوشیدنی‌های با طبع گرم دمنوش عسل و زنجبیل است؛ زیرا زنجبیل خاصیت ضدویروسی دارد و می‌تواند در کنترل بیماری‌های ویروسی موثر عمل کند.
چای ماسالا هم که یکی از معروف‌ترین دمنوش‌های با طبع گرم است و مواد تشکیل‌دهنده آن مانند میخک، فلفل سیاه، هل، دارچین و زنجبیل همگی دارای طبع گرم هستند.
اگر تمایل دارید با فرآیند تولید نوشابه آشنا شوید، به مقاله طرز تهیه نوشابه گازدار سر بزنید.
بالاخره طبع نوشابه سرد است یا گرم؟
می‌رسیم به سوال اصلی این مقاله تا بدانیم طبع نوشابه سرد یا گرم است. برای پاسخ به این سوال بد نیست بدانید که منظور از نوشابه معمولا نوشابه‌های گازدار و شیرین است که در بیشتر مجالس و میهمانی‌ها سرو می‌شود و اتفاقا طرفداران زیادی هم دارد. شما کمتر کسی را می‌توانید پیدا کنید که نوشابه دوست نداشته باشد و معمولا اختلاف‌نظرها بیشتر به رنگ سیاه و زرد و در نهایت مزه‌ی نوشابه برمی‌گردد و بیشتر افراد تمایل به نوشیدن نوشابه دارند. در مقاله نوشابه چگونه مخلوطی است، درباره مواد تشکیل‌دهنده نوشابه صحبت کردیم.
طبع نوشیدنی‌های گازدار سرد است و بنابراین پاسخ سوال این است که طبع نوشابه سرد اعلام می‌شود. البته فراموش نکنید که نوشیدن زیاد نوشابه برای بدن ضرر دارد. قند نوشابه بالاست و توصیه می‌شود افراد دیابتی از نوشیدن نوشابه پرهیز کنند و افراد مسن و کسانی که اضافه وزن دارند، در نوشیدن این نوشیدنی گازدار و خوشمزه احتیاط کنند. به همین منظور توصیه می‌کنیم مقاله نحوه مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا را مطالعه و اطلاعاتی در این‌باره کسب کنید.
کلام آخر
در این مطلب سعی کردیم برای سوال طبع نوشابه سرد است یا گرم، پاسخ مناسبی بیابیم. بنابراین ابتدا از طب سنتی صحبت کردیم تا درباره این موضوع بیشتر بدانید. سپس دسته‌بندی غذاها و نوشیدنی‌ها را از نظر طبع در طب سنتی بیان کردیم تا درک موضوع راحت‌تر شود. ضمن اینکه مثال‌هایی از نوشیدنی‌های با طبع سرد و گرم نوشتیم تا آن‌ها را بیشتر بشناسید و چنانچه تمایل داشتید باتوجه به نیاز بدنتان نوش جان کنید.
سوالات متداول:
طبع نوشابه سرد است یا گرم؟
طبع نوشابه سرد است و نوشیدنی خوشمزه‌ای خصوصا برای روزهای گرم سال به‌شمار می‌رود.
چرا نوشابه‌ها محرک هستند؟
محرک‌بودن نوشابه‌ها مربوط به وجود کافئین در آن‌هاست. نوشابه‌های انرژی‌زا از میان نوشابه‌های گازدار میزان کافئین بیشتری دارند و با نوشیدن این نوشیدنی‌ها تمایل به بیداری و فعالیت‌های ورزشی بیشتر می‌شود.
تفاوت میان نوشابه معمولی و نوشابه انرژی‌زا چیست؟
بزرگترین تفاوت نوشابه‌های معمولی با انواع انرژی‌زا در ترکیباتشان است. در ترکیبات نوشابه‌های انرژی‌زا کافئین، ویتامین‌های محلول در آب، ویتامین‌های گروه بی و شیرین‌کننده‌ها استفاده می‌شود که در نوشابه‌های معمولی این ترکیبات مقدار پایین‌تری دارد.
