نوشابه از کجا شروع شد؟
داستان نوشابه از کجا شروع شد؟ از زمانی که به یاد دارید نوشابه وجود داشته و نوشیدنی بسیار محبوبی با انواع مختلف و برندهای متفاوت است که در تمام دنیا طرفداران خاص خود را دارد.
اگر در روز گرم تابستانی زیر آفتاب و تشنه باشید، بیشتر خوردن چه چیزی لذت‌بخش است؟ بستنی؟ آب‌میوه؟ یا بعد از خوردن یک غذای چرب و خوشمزه، چه چیزی برای به اصطلاح شستن آن نیاز است؟ قطعاً یک نوشابه یخی گازدار انتخابی عالی و خوشمزه است.
داستان نوشابه در سال 1767 شروع شد؛ زمانی که مردی به نام جوزف پریستلی کشف کرد که چگونه می‌توان دی‌اکسیدکربن را با آب مخلوط و اولین نوشیدنی گازدار را تولید کرد. در آن زمان مردم عقیده داشتند که آب گازدار بیماری را درمان می‌کند، پس در داروخانه‌ها به فروش می‌رسید و داروسازان نسخه‌ها را با نوشابه مخلوط می‌کردند تا مصرف آن برای بیماران آسان‌تر شود.
در سال 1881، نوشابه با طعم کولا وارد بازار شد. نوشابه دکتر پپر در سال 1885 ساخته شد و احتمال می‌دهند اولین نوشابه‌ای باشد که امروزه می‌شناسیم و یک سال بعد کوکاکولا تولید شد. اما از آن زمان تاکنون در نحوه استفاده نوشابه تغییرات زیادی صورت گرفته است. در سال 1892، ویلیام پینتر، مالک مغازه بالتیمور، مهروموم بطری چوب‌پنبه‌ای را ایجاد کرد تا حباب‌های دی‌اکسیدکربن از بطری فرار نکنند. در سال 1902 در آمریکا، اولین ماشین‌های فروش نوشابه به‌صورت خودکار به بازار آمدند و در سال 1950 قوطی‌های نوشابه‌ای را تولید کردند که راحت باز می‌شد.
نوشابه همچنان یکی از نوشیدنی‌های بسیار محبوب است. طی تحقیقی که انجام شد آمریکا سالانه حدود 65 میلیارد دلار برای نوشابه خرج می‌کند. همچنین نوشابه به‌دلیل مصرف متنوع بسیار معروف است. مثلاً می‌توانید آن را بنوشید یا با نوشیدنی‌های دیگر مخلوط کنید یا روی بستنی بریزید!
نوشابه چیست؟
در آمریکا نوشابه را به‌عنوان یک نوشیدنی شیرین و گازدار می‌شناسند، اما خیلی جاها پاپ، نوشابه گازدار و کوکاکولا می‌نامند. این نام‌ها از اولین برندهای نوشابه هستند که در ذهن مردم مانده‌اند.
شاید با شنیدن نوشابه یا در زبان لاتین soda به یاد نوشیدنی که در رستوران سفارش می‌دهید بیفتید اما نوشابه در ابتدا به‌عنوان آب گازدار بدون طعم استفاده می‌شد.
نوشابه‌های انرژی‌زا همانطور که از اسمش پیداست، انرژی از دست رفته بدن را بازمی‌گردانند و برای افرادی که فعالیت‌های سخت و طولانی دارند، مفید است. در مقاله معرفی نوشابه‌های انرژی‌زا، درباره انواع و ترکیبات این نوشابه‌های پرطرفدار صحبت کردیم.
ترکیبات نوشابه
در ادامه به برخی مواد استفاده شده در ساخت نوشابه می‌پردازیم.
کافئین
کافئین طرفداران زیادی دارد. احتمالاً با مصرف نوشابه به این فکر کرده‌اید که مقدار زیادی کافئین دریافت کرده‌اید، اما این‌طور نیست! در یک قوطی کولا فقط مقدار 29 میلی‌گرم کافئین وجود دارد. این مقدار را می‌توانید با مقدار کافئین موجود در یک لیوان بزرگ موکا که مقدار 175 میلی‌گرم است، مقایسه کنید.
به مقاله ماده اصلی نوشابه‌های انرژی‌زا مراجعه کنید و با ترکیبات نوشابه گازدار آشنا شوید.
طعم‌دهنده طبیعی
شرکت‌های معروف نوشابه‌سازی، فرمول اصلی خود را مخفی نگه می‌دارند و سازمان غذا و داروی آمریکا تلاشی برای زدن لیبل «طبیعی» برای موارد استفاده در ساخت نوشابه نمی‌کند. اما ممکن است از طعم‌دهنده‌هایی مثل وانیل، دارچین، جوز هندی، عصاره کوکا و عصاره آجیل در ساخت نوشابه استفاده کنند.
یکی از محبوب‌ترین انواع نوشابه، نوشابه انرژی‌زا است که طرفداران خودش را دارد. برای آشنایی با ترکیبات نوشابه انرژی‌زا می‌توانید به مقاله ترکیبات نوشابه انرژی‌زا سر بزنید.
رنگ کاراملی
رنگ کاراملی یک افزودنی خوشمزه است که اگر به‌صورت سنتی به‌وسیله آب و شکر روی گاز تهیه شود، اصلاً خطرناک نیست. اما در صنایع غذایی به روش خطرناک‌تری که برای سلامتی مضر است، قند را با آمونیاک ترکیب می‌کنند.
اسید فسفریک و اسیدسیتریک
اسیدسیتریک برای طعم ترش و متعادل‌کردن شیرینی شکر به نوشابه اضافه می‌شود. اسیدسیتریک به‌صورت طبیعی از لیمو یا لیموترش به‌دست می‌آید، اما احتمالاً در بسیاری از نوشابه‌ها این ماده را از ذرت می‌گیرند. اسید فسفریک طعم تندی به نوشابه می‌دهد و از فساد آن جلوگیری می‌کند. تحقیقاتی که انجام گرفته ثابت می‌کند که نوشیدن هر روز نوشابه باعث پوسیدگی دندان می‌شود.
اگر به نوشابه علاقه دارید و می‌خواهید همیشه در دسترس داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله نحوه نگهداری نوشابه را مطالعه کنید.
فروکتوز
یکی از اصلی‌ترین دلایل چاقی حاصل از نوشابه، وجود فروکتوز در این نوشیدنی است. فرایند بسیار پیچیده‌ای برای تبدیل ذرت به فروکتوز و گلوکز وجود دارد. ابتدا ذرت را به کارخانه‌ای می‌فرستند تا به فیبر و پروتئین و نشاسته تبدیل کند. نشاسته با آنزیم‌هایی که آن را به دکستروز تبدیل می‌کنند، مخلوط می‌شود و سپس با آنزیم‌های بیشتری ترکیب شده تا به فروکتوز تبدیل شود. سپس گلوکز و فروکتوز باهم مخلوط می‌شوند تا ماده‌ای شبیه شکرهای معمولی تولید شود. کوکاکولا و پپسی اخیراً مدارکی دال بر استفاده شکر معمولی نیشکر به‌جای شکر با فروکتوز بالا حاصل از ذرت منتشر کردند، اما باید بدانید شکر، شکر است و موجب چاقی و خطرات ناشی از آن می‌شود و ربطی به مراحل درست‌کردن آن از ذرت یا نیشکر ندارد.
آب گازدار
در نهایت ماده‌ای که اضافه می‌شود، آب گازدار است. با توجه به خطراتی که ذکر کردیم، می‌توانید جایگزین خانگی خوبی به‌وسیله گریپ‌فروت و نعنا درست کنید و با خیال راحت و بدون احساس گناه از نوشیدن آن لذت ببرید.
تاریخچه نوشابه
در سال 1767، یک انگلیسی به نام جوزف پریستلی اولین آب گازدار را تولید کرد. 3 سال بعد توربرن برگمن شیمی‌دان سوئدی دستگاهی اختراع کرد که از گچ با استفاده از اسیدسولفوریک، آب گازدار تولید می‌کرد. این دستگاه کمک کرد بتوان مقادیر زیادی آب گازدار تولید کرد.
در سال 1810، مجوز اولین حق ثبت اختراعات آمریکا برای دستگاه تولید انبوه آب‌معدنی توسط سیمونز و راندل صادر شد. اما تا سال 1832، نوشیدنی گازدار در آمریکا محبوبیت زیادی نداشت تا جان ماتیوز دستگاه تولید آب گازدار را اختراع کرد و دستگاه را به صاحبان فراورده‌های نوشابه فروخت.
در آن زمان که نوشیدن آب‌معدنی طبیعی یا مصنوعی کار سالمی در نظر گرفته می‌شد و داروسازان آن را به فروش می‌رساندند، افزودنی‌هایی مثل گیاهان دارویی و طعم‌دار و عصاره میوه و پوست درختان را به آب‌معدنی بدون طعم اضافه می‌کردند. برخی از مورخان معتقدند که اولین نوشابه گازدار طعم‌دار در سال 1807 توسط دکتر فیلیپ سینگ از فیلادلفیا، پنسیلوانیا ساخته شد. داروخانه‌های آمریکایی نوشابه را رایج کردند، پس از مدتی مردم می‌خواستند نوشابه که مایع سلامتی شناخته می‌شد را با خود به خانه ببرند و کم‌کم صنعت بطری‌سازی رواج پیدا کرد.
بیش از 1500 حق ثبت اختراع برای چوب پنبه، درپوش، در و یا پوشش بطری در همان روزهای اولیه صنعت بطری‌سازی در آمریکا ثبت شد. بطری‌های نوشابه به دلیل گاز فراوان نوشابه تحت‌فشار زیادی هستند. پس مخترعان دنبال پیداکردن پوششی مناسب برای جلوگیری از فرار گاز نوشابه بودند. در سال 1892 چوب پنبه مهروموم‌شده توسط ویلیام پینتر به ثبت رسید و با این اختراع اولین روش موفق برای نگهداری گاز نوشابه در بطری ثبت شد.
در سال 1899، دستگاه دمنده برای تولید شیشه خودکار که تا قبل از آن با دست دمیده شده بودند و 4 سال بعد دستگاه دمنده جدید توسط مایکل اونز، کارمند شرکت لیبی گلس اختراع شد. با این اختراع، تولید شیشه از 1500 به 57000 بطری در روز رسید.
در سال 1950 اولین پاکت بسته‌بندی برای حمل شیشه نوشابه تولید شد. هوم پک نام این پاکت‌ها بود؛ کارتن‌های 6 عددی که از مقوا ساخته شده بود.
حقایقی درباره نوشابه
- نوشابه‌های غیرالکلی به این دلیل که الکل ندارند، “soft” نامیده می‌شوند.
- نوشابه‌ها با نام‌های دیگری نیز خوانده می‌شوند. محبوب‌ترین آنها نوشابه، پاپ، کک، نوشابه پاپ (soda pop)، نوشابه‌های گازدار (fizzy drinks) و carbonated beverage هستند.
- سالانه بیش از 34 میلیارد گالن نوشابه در بیش از 200 کشور جهان فروخته می‌شود.
- محبوب‌ترین نوشیدنی‌های نوشابه اولیه که قبل از پایان قرن نوزدهم اختراع شدند، عبارت‌اند از: ginger ale, Ice cream soda, root beer, Dr Pepper, Coca-Cola و Pepsi-Cola.
- ایالات متحده 25 درصد از بازار جهانی نوشابه را در اختیار دارد.
کلام آخر
تاریخچه نوشابه را می‌توان در آب‌معدنی موجود در چشمه‌های طبیعی جستجو کرد. آب‌معدنی خواص فراوان و قدرت درمانی زیادی دارد. دانشمندان طی تحقیقات اخیر دریافتند که گاز دی‌اکسیدکربن، در پشت حباب‌های آب‌معدنی طبیعی قرار دارد که وقتی آب سنگ آهک را حل می‌کند، تشکیل می‌شود. اولین نوشابه بدون گاز در قرن 17، از آب و آب‌لیمو و شیرین‌کننده طبیعی مثل عسل به‌وجود آمد. در سال 1676 شرکت Compagnie de Limonadiers در فرانسه انحصار فروش لیموناد را گرفت. فروشنده‌ها تانکرهای لیموناد را روی دوش خود حمل می‌کردند و به فرانسوی‌هایی که نوشیدنی را دوست داشتند، می‌فروختند.
سؤالات متداول:
اولین آب گازدار توسط چه کسی اختراع شد؟
در سال 1767 فرد انگلیسی به نام جوزف پریستلی، اولین آب گازدار را تولید کرد.
صنعت بطری‌سازی چه زمانی رواج پیدا کرد؟
داروخانه‌های آمریکایی فواره‌های نوشابه را رایج کردند. پس از مدتی مردم می‌خواستند نوشابه که مایع سلامتی شناخته می‌شد را با خود به خانه ببرند و کم‌کم صنعت بطری‌سازی رواج پیدا کرد.
